Tổng quan về các phương tiện vận tải thuỷ

Lịch sử đã ghi nhận rằng, vận tải đường biển chuyên chở được lượng hàng hóa, hành khách lớn nhất. Do sự phát triển của ngành hàng không, tầm quan trọng của dịch vụ biển cho hành khách đã giảm so với trước đây. Tuy nhiên, nó vẫn còn hiệu quả đối với những chuyến đi ngắn ngày và những chuyến du lịch bằng đường thủy. Mặc dù tỷ giá hối đoái có sự biến động và phụ phí biến động tỷ giá ngoại tệ (CAF-Currency Adjustment Factor) chiếm một phần, vận tải đường thủy vẫn rẻ hơn so với đường hàng không.

Những phương tiện vận tải thuỷ như: sà lan, tàu, thuyền, thuyền buồm có thể vận chuyển hàng hóa, hành khách trên bất kì khoảng cách nào. Nó có thể xuyên qua các kênh rạch, ven sông, các hồ và đại dương lớn. Việc vận chuyển nhằm phục vụ cho mục đích thương mại, giải trí hoặc quân sự. Hầu hết, mọi thứ tồn tại dưới dạng vật chất đều có thể vận chuyển bằng đường thủy. Tuy nhiên, phương án này sẽ không khả thi nếu có sự yêu cầu về thời hạn giao nhận.

Bắt đầu vào những năm 1970, container hóa đã tạo nên cuộc cách mạng các phương tiện vận tải. Hàng hóa chung bao gồm hàng hóa được đóng gói trong hộp, va li, pallet và thùng. Khi hàng hóa được vận chuyển nhiều hơn một phương thức,nó được gọi là vận chuyển liên hợp hay vận chuyển đa phương thức.

Tàu, thuyền

Tàu, thuyền và các dạng tàu thuyền khác được sử dụng cho tàu vận tải. Những loại này có thể được phân biệt nhờ vào sự chuyển động, kích thước hoặc loại hàng hóa chuyên chở. Tàu dùng cho giải trí hoặc giáo dục vẫn còn sử dụng năng lượng gió, trong khi những tàu nhỏ hơn sử dụng động cơ đốt trong để làm quay một hoặc nhiều cánh quạt, còn đối với tàu sân bay thì động cơ nằm phía bên trong. Trong những khu vực vận chuyển nông, chẳng hạn như Everglades, một số tàu, chẳng hạn như tàu chạy trên đệm khí, được đẩy bằn những chân vịt lớn.

Hầu hết các tàu buôn hiện đại có thể được phân loại như sau:

	Tàu chở hàng rời, ví dụ như Sabrina, là các tàu chở hàng dùng để vận chuyển các khoản hàng rời với số lượng lớn như quặng hoặc thực phẩm chủ lực (gạo, ngũ cốc,…) và hàng hóa tương tự. Nó được nhận dạng bởi các cửa hầm hàng dạng hộp trên boong, được thiết kế để trượt hàng hóa ra phía ngoài. Một tàu chở hàng rời có thể là hàng khô hoặc ướt. Hầu hết các hồ quá nhỏ để chứa được tàu hàng rời, nhưng với các hồ lớn như Ngũ đại hồ và St. Lawrence Seaway miền Bắc nước Mỹ, một hạm đội lớn các tàu vận tải đã liên tục chạy tuyến trong hơn một thế kỉ qua.
	Các tàu container là tàu hàng chứa toàn bộ tải trọng trong thùng chuyên dụng, trong một kỹ thuật gọi là Containerization. Chúng tạo thành một phương thức chung cho việc vận tải hàng hóa đa phương thức mang tính thương mại. Thường được biết đến như các thuyền chở các thùng hàng dạng khối, chúng vận chuyển phần lớn hàng khô của thế giới . Hầu hết các tàu container được vận chuyển bằng động cơ diesel, và có thủy thủ đoàn từ 10 đến 30 người. Họ thường nghỉ ngơi ở đuôi tàu hoặc ở trực tiếp tại các phòng máy.
	Tàu chở dầu là tàu để vận chuyển chất lỏng, như dầu thô, sản phẩm dầu mỏ, khí dầu mỏ hóa lỏng, khí tự nhiên hóa lỏng, hóa chất, cũng như dầu thực vật, rượu và thức ăn khác; khu vực tàu chở dầu chiếm một phần ba trọng tải thế giới.
	Tàu làm lạnh (thường được gọi là container lạnh) là tàu hàng tiêu biểu   thường được sử dụng để vận chuyển hàng hóa mau hỏng với yêu cầu có hệ thống kiểm soát nhiệt độ , chủ yếu là hoa quả, thịt, cá, rau quả, các sản phẩm sữa và các thực phẩm khác.
	Tàu RORO – Roll-on/roll-off , chẳng hạn như   Chi-Cheemaun, là tàu chở hàng được thiết kế để vận chuyển hàng hóa có bánh như xe ô tô, rơ moóc hoặc toa xe đường sắt. Tàu RORO (hay ro/ro) có cầu dẫn dốc cho phép vận chuyển hàng hóa lăn vào và lăn ra tàu khi vào cảng một cách hiệu quả. Trong khi các phà nhỏ vẫn thường hoạt động trên sông và các khoảng cách ngắn được xây dựng trên đường dốc, tàu ro/ro vẫn dành cho các tàu lớn.
	Tàu thương mại ven biển, còn được gọi là tàu buôn dọc theo bờ biển, là tàu cạn sử dụng cho thương mại giữa cùng một hòn đảo hay lục địa. Thân tàu cạn của chúng có thể xuyên qua rặng san hô, nơi mà tàu biển thường không thể (tàu biển có vỏ rất sâu để thích hợp cho việc vận chuyển và thương mại…)
	Phà là một hình thức vận chuyển, thường như một chiếc thuyền hoặc tàu, mà đôi khi còn một hình thức khác, chúng chở hàng khách và cả phương tiện của họ. Phà cũng được sử dụng để vận chuyển hàng hoá (trong xe tải và đôi khi vận chuyển các container hàng hoá phi năng lượng) và thậm chí cả xe lửa. Hầu hết các hoạt động ở bến phà diễn ra thường xuyên, phổ biến và lặp lại. Một phà chở khách hàng với nhiều điểm dừng, chẳng hạn ở Venice, đôi khi chúng được gọi là “xe buýt thuỷ” hay “taxi nước”. Phà tạo thành một phần của hệ thống giao thông công cộng của nhiều thành phố ven biển và hải đảo, chúng cho phép việc trực chuyển giữa các điểm đến với chi phí thấp hơn nhiều so với việc xây cầu hay kênh đào. Nhiều phà hoạt động ở khu vực biển Bắc Âu là tàu ro/ro. Để có thêm thông tin, xem “The herald of Free Enterprise” và “Thảm hoạ M/S Estonia”.
	Tàu du lịch là loại tàu chở khách được dùng cho những chuyến đi vui chơi, nơi mà bản thân những chuyến đi và những tiện nghi trên tàu được quan tâm và là một phần trải nghiệm thiết yếu. Việc du lịch bằng tàu ngày càng trở thành bộ phận chính của nền công nghiệp du lịch, với hàng triệu hành khách vào mỗi năm, kể từ năm 2006. Sự tăng trưởng nhanh chóng của nền công nghiệp này đã thấy chín hoặc nhiều hơn những tàu mới được đưa ra hằng năm kể từ năm 2001 nhằm phục vụ hành khách Bắc Mĩ cũng như những hành khách Châu Âu khác. Những thị trường nhỏ hơn như khu vực Châu Á Thái Bình Dương nói chung được phục vụ bởi những tàu biển lâu đời, những tàu này .đã được thay thế bởi những tàu mới, được giới thiệu đến những khu vực có tốc độ phát triển cao. Trên biển Ban-tic thị trường này được phục vụ bởi những chiếc phà du lịch.
	Tàu vượt đại dương là tàu chở hành khách được thiết kế để vận chuyển người từ cảng biển này sang cảng biển khác dọc theo các tuyến hàng hải theo một lộ trình định trước. Tàu vượt đại dương cũng có thể vận chuyển hàng hoá hoặc thư tín, thỉnh thoảng cũng được sử dụng cho mục đích khác.Những chiếc tàu vượt đại dương thường được thiết kế một cách chắc chắn với phần thân tàu cao để chịu được biển động và các điều kiện bất lợi có thể gặp phải trên đại dương, có sức chứa lớn về nguyên liệu, thức ăn và hàng tiêu dùng khác trong suốt chuyến hành trình dài. Những điều này là vấn đề chính của hầu hết các công ty vận chuyển hành khách, tuy nhiên, do sự phát triển của du lịch hàng không, những tàu vận chuyển hành khách đã có sự giảm sút tương đối. Sau đó, những chiếc tàu du lịch đã lấp đầy những khoảng trống này và chủ yếu được dùng bởi những người vẫn còn có tình yêu với biển và đưa ra được nhiều sự tiện nghi hơn so với những tàu vận chuyển hành khách cũ.
	Tàu lắp đặt dây cáp là loại tàu biển sâu được thiết kế và sử dụng để đặt dây cáp dưới nước cho viễn thông, điện tử và các lĩnh vực tương tự, Một cấu trúc thượng tầng lớn, một hoặc nhiều hơn những cuộn dây mà nó xếp thành tầng để có thể phân biệt.
	Tàu lai là loại tàu dùng để thao diễn, chủ yếu bởi việc kéo hay đẩy những thuyển lớn khác (tàu thuỷ) trong cảng, ra khỏi cửa biển hay qua sông, kênh đào. Chúng còn được dùng để lai dắt các sà lan, tàu thuyền bị hỏng hoặc cái phương tiện tàu lai khác.
	Máy nạo vét lòng sông (đôi khi còn được gọi là máy vét) là một loại tàu được dùng để đào những vùng biển nông hay vùng biển nước trong với mục đích thu gom cặn dưới lòng sông và đặt chúng ở vị trí khác.
	Sà lan là một loại thuyền đáy bằng, dùng chủ yếu ở sông hoặc kênh đào giao thông để chở những loại hàng hoá nặng. Hầu hết sà lan không có khả năng tự chạy và chúng cần được di chuyển bằng tàu lai hoặc tàu đẩy. Những chiếc sà lan trên kênh (được dắt bởi những ụ nổi trên những tàu lai liền kề) vừa khớp với đường ray xe lửa vào những ngày đầu của cuộc cách mạng công nghiệp nhưng sau đó đã bị đánh bại bởi những thiết bị mang hàng giá trị cao hơn nhờ vào tốc độ cao, cước phí thấp và tính linh hoạt đường đi của đường sắt.
	Tàu chở hàng bách hoá (đôi khi được gọi là tàu chở hàng tạp) được dùng để vận chuyển một lượng hàng đa dạng từ những kiện hàng lớn, đến hàng rời và những loại hàng nặng. Để hỗ trợ tối đa việc kinh doanh linh hoạt, chúng thường được làm cho ăn khớp và hiện đại ví dụ như được thiết kế vừa vặn với toa chuyên chở của các container và các grain. Thông thường, chúng có khoang rộng và ngăn giữa để mang được nhiều loại hàng khác nhau trên cùng một chuyến đi. Đội ngũ làm việc có trình độ chuyên môn cao trong việc buộc các kiện hàng rời vào thuyền sẽ được trang bị nhiều loại dây buộc và thiết bị khác phục vụ cho việc buộc tàu.

Theo Le Hanh

Logistics-Vietnam