Bộ Tài chính đề xuất 2 phương án xử lý hàng phế liệu tồn đọng

Theo Bộ Tài chính, hiện vẫn còn lượng lớn container hàng hóa là phế liệu đang tồn đọng tại cảng chưa có người nhận. Trong khi đó, các hãng tàu rất chậm trễ trong việc chấp nhận vận chuyển các lo hàng nay ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Theo quan điểm của Bộ Tài chính cần sớm có biện pháp xử lý dứt điểm toàn bộ các lô hàng phế liệu hiện nay.

Hàng nghìn container phế liệu tồn đọng quá 90 ngày tại một số cảng biển

Hơn 90% phế liệu tồn đọng không có người nhận hoặc không xác định được chủ hàng. Mới đây, trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã nêu lên những quan điểm trong việc xử lý hàng tồn đọng là phế liệu tại cảng biển.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, tính đến ngày 15/2, có hơn 23.000 container phế liệu đang lưu giữ tại cảng biên thuộc cục hải quan các tỉnh, thành phố. Trong số này, các container lưu giữ trên 90 ngày kể từ ngày hàng đến cửa khẩu chưa làm thủ tục hải quan là 9.825 container (con số này vào thời điểm 30/11/2018 là 10.124 container), tiếp theo là 7.048 container lưu giữ dưới 30 ngày và 6.580 container lưu giữ từ 30 ngày đến 90 ngày.

Lượng hàng phế liệu lưu giữ nhiều nhất (bao gồm cả container lưu giữ dưới 30 ngày, từ 30 ngày đến 90 ngày và trên 90 ngày) tại Bà Rịa-Vũng Tàu với 9.468 container, tiếp theo là Hải Phòng và TP Hồ Chí Minh với lần lượt 6.082 container và 4.689 container.

Với các container đã lưu giữ trên 90 ngày, Bộ Tài chính cho biết đã có văn bản chỉ đạo cục hải quan các tỉnh, thành phố thông báo tìm chủ hàng và phân loại hàng tồn đọng. Các cục hải quan tỉnh, thành phố đã thông báo tìm chủ hàng đối với 9.444 container, trong số container tồn đọng thì lượng container có người đến nhận/xác định được chủ hàng là 955 container (chiếm tỷ lệ 9,7%). Ngược lại, còn 8.870 container, tức là 90,3% là hàng không có người đến nhận/không xác định được chủ.

Theo Bộ Tài chính, hiện tại, việc yêu cầu các hãng tàu vận chuyển các lô hàng tồn đọng ra khỏi lãnh thổ Việt Nam theo quy định pháp luật gặp nhiều khó khăn. Tại Cục Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu, các hãng tàu chưa thực hiện tái xuất các lô hàng tồn đọng.

Tại Cục Hải quan Bình Dương, hãng tàu đã hoàn thành thủ tục để thực hiện tái xuất 19 container, 2 container đang được hãng tàu đã nhận trách nhiệm để thực hiện tái xuất. Tuy nhiên, 21 container vẫn đang lưu giữ tại cảng biển và chưa được thực hiện tái xuất. Tại Cục Hải quan Đà Nẵng, hãng tàu đã nhận trách nhiệm thực hiện 5 container nhưng vẫn chưa thực hiện vận chuyển lô hàng ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Theo Bộ Tài chính, với việc ban hành một số văn bản tháo gỡ vướng mắc thì hàng hóa tồn đọng có xu hướng giảm do hàng hóa sau khi có người đến nhận thì được thực hiện đăng ký tờ khai hải quan để làm thủ tục NK hàng hóa theo quy định. Tuy nhiên hiện vẫn còn lượng lớn container hàng hóa là phế liệu đang tồn đọng tại cảng chưa có người nhận. Các hãng tàu rất chậm chễ trong việc chấp nhận vận chuyển các lô hàng tồn đọng ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Bộ Tài chính nêu quan điểm, cần sớm có biện pháp xử lý dứt điểm toàn bộ các lô hàng phế liệu hiện nay. Đồng thời, cần có biện pháp nhất quán và quyết liệt để kiên quyết yêu cầu các hãng tàu vận chuyển các lô hàng tồn đọng là phế liệu có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Có nên bán đấu giá toàn bộ hàng tồn đọng?

Để kịp thời chỉ đạo công tác xử lý hàng hóa tồn đọng là phế liệu, Bộ Tài chính đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính thành lập Tổ công tác liên ngành, do Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) là Tổ trưởng, chịu trách nhiệm chỉ đạo điều hành, phân công nhiệm vụ cho các thành viên để xử lý hàng tồn đọng là phế liệu.

Bộ Tài nguyên và Môi trưởng (Tổng cục môi trường), Bộ Giao thông Vận tải (Cục Hàng hải Việt Nam), Bộ Quốc phòng (Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh, thành phố), lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố nơi có phế liệu tồn đọng là thành viên của Tổ công tác. Về phương án xử lý, Bộ Tài chính đề xuất các bước xử lý như sau:

Trước hết, cần thành lập Hội đồng xử lý hàng hóa tồn đọng với Chủ tịch là cục trưởng cục hải quan tỉnh, thành phố và thành viên là đại diện đơn vị liên quan (hải quan, Sở Tài chính, DN kinh doanh cảng, hãng vận chuyển/hãng tàu và các Sở Tài nguyên và Môi trường). Các thành viên hội đồng sẽ kiểm kê, phân loại hàng, xác định rõ hàng hóa tồn đọng là chất thải, chất thải nguy hại, phế liệu tồn đọng đạt hay không đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường.

Sau kiểm kê, phân loại hàng hóa tồn đọng, để xác định hình thức xử lý, Bộ Tài chính đưa ra hai phương án. Với phương án 1, Hội đồng, xử lý hàng hóa tồn đọng sẽ quyết định bán đấu giá lô hàng là phế liệu đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường. Đối với lô hàng là chất thải, chất thải nguy hại, phế liệu không đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, cơ quan Hải quan yêu cầu hãng tàu có trách nhiệm thực hiện việc vận chuyển ra khỏi lãnh thổ Việt Nam trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo.

Trường hợp hãng tàu không thực hiện, cơ quan hải quan lập danh sách các hãng tàu để làm cơ sở kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải nghiên cứu biện pháp cưỡng chế, xử lý hoặc dừng việc cấp phép ra, vào cảng biển Việt Nam. Quá 30 ngày kể từ ngày cơ quan hảị quan thông báo nhưng hãng tàu chưa thực hiện vận chuyển lô hàng đó ra khỏi lãnh thổ Việt Nam, Hội đồng xử lý hàng hóa tồn đọng sẽ quyết định biện pháp xử lý bằng hình thức tiêu hủy. Chi phí tiêu hủy trích từ tiền thu được sau khi bán đấu giá đối với lô hàng là phế liệu đạt quy chuẩn quốc gia về môi trường.

Với phương án 2, Hội đồng xử lý hàng hóa tồn đọngsẽ quyết định biện pháp xử lý bằng hình thức bán đấu giá toàn bộ các lô hàng tồn đọng (bao gồm lô hàng là chất thải, chất thải nguy hại, phế liệu không đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường và lô hàng là phế liệu đạt quy chuẩn).

Doanh nghiệp trúng đấu giá có trách nhiệm tiêu hủy với các lô hàng là chất thải, chất thải nguy hại, phế liệu không đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường.

Với phương án này tiến độ xử lý hàng hóa tồn động nhanh chóng, sớm giải tỏa mặt bằng khai thác kinh doanh của DN, tuy nhiên Bộ Tài chính lo lắng là việc lựa chọn doanh nghiệp tham gia đấu giá để mua hàng hóa tồn đọng gặp nhiều khó khăn do chi phỉ tiêu hủy rất lớn. Doanh nghiệp sẽ không đăng ký tham gia đấu giá để thu mua các loại hàng hóa này. Từ đó, Bộ tài chính đề xuất lựa chọn phương án 1./.