Chưa kể đến sự phát triển vượt bậc của ngành hàng không, đường cao tốc, tàu thủy thì một trong những nguyên nhân khiến ngành đường sắt Việt Nam mãi mãi chậm phát triển, tụt lùi so với thời đại đó chính là Luật Đường sắt 2005.
Luật Đường sắt 2005, theo đánh giá của giới chuyên gia, vẫn còn tồn tại nhiều bất hợp lý. Chẳng hạn như chưa tách bạch giữa quản lý Nhà nước với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, dẫn đến giảm hiệu lực quản lý, giảm hiệu quả kinh doanh; chưa có cơ chế, chính sách đủ mạnh để thu hút nguồn lực ngoài ngân sách đầu tư cho đường sắt…
Những hạn chế này đã tạo ra rào cản về cơ chế mở để các thành phần kinh tế tham gia đầu tư cho đường sắt. Hiện gần như chưa có một dự án xã hội hóa nào triển khai thành công. Hệ thống đường sắt cũ kỹ, khổ đường hẹp, hiệu quả khai thác hạn chế.
Những người đứng đầu ngành đường sắt Việt Nam cũng phải thừa nhận rằng đã đến lúc cần phải sửa đổi vì Luật Đường sắt 2005 đã không còn phù hợp với thời đại.
Một trong những điểm nhấn của Dự thảo Luật Đường sắt sửa đổi ngành đường sắt đang trình lên Chính phủ phê duyệt đó là: Cơ quan quản lý Nhà nước sẽ thực hiện quản lý Nhà nước, doanh nghiệp sẽ tập trung thực hiện nhiệm vụ kinh doanh của mình để tạo lợi nhuận, nhằm tách bạch vai trò của các chủ thể trong lĩnh vực này.
Thay đổi này được đánh giá sẽ tạo cơ chế cạnh tranh bình đẳng, không phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực đường sắt dưới sự giám sát của Nhà nước.
Đồng thời, các cơ chế, chính sách mở rộng ưu đãi đầu tư sẽ tạo cơ hội thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng hiện có, đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị không còn khó khăn.
Dự thảo cũng nêu rõ, tổ chức, cá nhân kinh doanh đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị được hưởng các ưu đãi sau đây:
– Được giao đất không thu tiền sử dụng đất đối với đất dùng để xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt theo quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch đường sắt được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt;
– Được thuê đất với mức ưu đãi đối với đất dùng để xây dựng công trình phục vụ kinh doanh dịch vụ thương mại khác trong phạm vi đất dành cho đường sắt;
– Hỗ trợ toàn bộ kinh phí giải phóng mặt bằng đối với đất dành cho đường sắt để xây dựng tuyến đường;
– Được miễn thuế nhập khẩu thiết bị, máy móc, vật tư, phụ tùng thay thế, phương tiện giao thông đường sắt trong nước chưa sản xuất được;
Bên cạnh đó, các dự án đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị; phát triển công nghiệp đường sắt; nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ; đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt được hưởng ưu đãi tín dụng như sau:
– Được vay với lãi suất vay tín dụng đầu tư ưu đãi nhất từ nguồn tín dụng đầu tư của Nhà nước;
– Được xem xét cấp bảo lãnh Chính phủ về vốn vay;
– Chính phủ xem xét việc góp vốn Nhà nước tham gia dự án đầu tư theo hình thức hợp tác đối tác công tư trong thời gian xây dựng hoặc kéo dài suốt vòng đời dự án để đảm bảo tính khả thi về tài chính, tính kinh tế và khả năng cân đối ngân sách cho dự án.
– Đồng thời, tổ chức, cá nhân đầu tư, góp vốn xây dựng cơ sở nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ và đào tạo phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực đường sắt được hưởng chính sách khuyến khích xã hội hóa.
Nhiều người hy vọng dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) nếu được Chính phủ thông qua sẽ là một cuộc “đại phẫu thuật” cho ngành đường sắt Việt Nam. Tạo mở cánh cửa vào ngành đường sắt rộng hơn cho các nhà đầu tư, các thành phần kinh tế, thúc đẩy đường sắt phát triển và cạnh tranh mạnh mẽ với các lĩnh vực vận tải khác.
Theo Trí Thức Trẻ
