Tìm giải pháp tạo nguồn hàng cho cảng Cái Mép – Thị Vải

(TBKTSG Online) – Được kỳ vọng trở thành cụm cảng trung chuyển hàng hóa quốc tế, nhưng đến nay cảng Cái Mép – Thị Vải chưa được khai thác hiệu quả vì luôn ở tình trạng “đói” hàng. Nguyên nhân được chỉ ra tại một hội thảo hôm nay 20-1, là do những bất cập về hạ tầng, dịch vụ logistics cũng như sự cạnh tranh gay gắt với các địa phương có hệ thống cảng như TPHCM, Bình Dương.

“Chúng tôi vận chuyển một container hàng từ TPHCM hay Bình Dương về cảng Cái Mép – Thị Vải vất vả lắm bởi chi phí vận chuyển rất cao, do không có depot container rỗng của các hãng tàu nằm tại chỗ, buộc lòng chúng tôi phải đưa hàng về Cát Lái”, ông Nguyễn Thành Tâm, Phó giám đốc Công ty InterLog (TPHCM) phàn nàn tại hội thảo về đánh giá chung hiệu quả dự án cảng Cái Mép – Thị Vải sử dụng vốn vay ODA của Chính phủ Nhật Bản do Bộ Giao thông-Vận tải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, và Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức tại TPHCM sáng nay 20-1.

Theo ông Tâm, một khó khăn khác khiến doanh nghiệp đành chịu thua khi đưa hàng về cảng Cái Mép – Thị Vải chính là thời gian vận chuyển; hàng từ đây đi các nước châu Á không biết các hãng tàu xếp lịch thế nào mà mất mười mấy ngày, trong khi đi từ Cát Lái mất chỉ ba ngày!

Thiếu depot container rỗng!

Phát biểu tại hội thảo sáng nay, ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam, cho biết hiện nay hàng hóa của doanh nghiệp muốn chuyển về cụm cảng Cái Mép – Thị Vải để tránh ách tắc giao thông đường bộ thì buộc phải dùng sà lan đi đường thủy nên thời gian vận chuyển kéo dài, gây không ít khó khăn cho các nhà xuất khẩu hàng hóa.

Ông Hiệp cho rằng điều quan trọng để phát triển cụm cảng Cái Mép – Thị Vải là trước mắt phải thực hiện nhanh việc kết nối đường bộ từ các tỉnh khu vực Tây Nam bộ đến Cái Mép – Thị Vải, kết nối các vùng lân cận khu vực Cái Mép như Biên Hòa, Long Thành, Bà Rịa – Vũng Tàu, Nhơn Trạch bằng cách nâng cấp các tuyến đường thủy nội địa để tránh việc doanh nghiệp có nhà máy sản xuất ở Nhơn Trạch lại tốn chi phí chuyển hàng về TPHCM xuất khẩu qua cảng Cát Lái.

“Điều bất hợp lý nữa khiến cụm cảng Cái Mép – Thị Vải không thu hút nguồn hàng chính là việc thiếu các depot chứa container rỗng, vì gần 40 depot container rỗng lại tập trung xung quanh khu vực cảng TPHCM, Bình Dương, trong khi hàng muốn đóng container xuất khẩu cần phải có vỏ container đưa về kho đóng hàng”, ông Hiệp nêu.

Cũng do thiếu depot container rỗng nên chi phí vận chuyển hàng hóa về Cái Mép – Thị Vải rất cao vì các doanh nghiệp vận tải phải chạy xoay vòng về các depot có chứa container rỗng tại TPHCM, Bình Dương rồi mới về Cái Mép – Thị Vải.

Ông Hiệp nêu ví dụ: chẳng hạn với cung đường từ Nhơn Trạch về Cái Mép chỉ dài 40 km nhưng chi phí vận chuyển một container lên đến 4,3 triệu đồng, trong khi đoạn đường dài hơn lên đến 80 km từ Nhơn Trạch về Cát Lái lại có chi phí vận chuyển khoảng 3,3 triệu đồng. Đây là điều bất hợp lý khiến cụm cảng Cái Mép – Thị Vải khó cạnh tranh với các cụm cảng khác trong khu vực.

Theo đại diện Cục Hàng Hải Việt Nam, hiện còn có sự khác biệt về lợi ích trong phát triển kinh tế cảng biển, địa phương nào cũng có nhu cầu phát triển cảng. Chẳng hạn, đối với TPHCM thì phát triển cảng cũng góp phần vào kinh tế thành phố nên thành phố đẩy mạnh nạo vét luồng sông Soài Rạp, phát triển cảng biển để thu hút nguồn hàng và điều này cũng ảnh hưởng đến nguồn hàng vào cảng các địa phương lân cận.

Ngoài ra, theo đại diện Cục Hàng Hải Việt Nam thì tại cụm cảng Cái Mép – Thị Vải vẫn chưa phát triển hoàn chỉnh các dịch vụ cảng đi kèm, hạ tầng giao thông kém cũng khiến cụm cảng Cái Mép – Thị Vải khó thu hút nguồn hàng.

Theo tính toán một bến cảng 600 mét thì công suất tối thiểu phải đạt 1 triệu TEU/năm thì mới thúc đẩy các dịch vụ khác cùng phát triển, tuy nhiên hiện nay tính tổng cộng 6 – 7 bến cảng ở Cái Mép – Thị Vải thì tổng công suất cũng chỉ đạt khoảng 1,3 triệu TEU/năm cho thấy công suất cụm cảng này đạt rất thấp so với thiết kế là 8 triệu TEU.

Thêm giải pháp “giải cứu” cảng Cái Mép – Thị Vải

Dự án cụm cảng quốc tế Cái Mép – Thị Vải sử dụng khoản vay ODA của Chính phủ Nhật Bản và vốn đối ứng của Chính phủ Việt Nam do Bộ Giao thông Vận tải làm chủ đầu tư được khởi công năm 2008 và hoàn thành đầu năm 2013, và được kỳ vọng không chỉ là cảng cửa ngõ khu vực phía Nam mà còn là cảng trung tâm quốc tế của cả khu vực Đông Nam Á.

Theo ông Nguyễn Văn Công, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, cụm cảng Cái Mép – Thị Vải được đầu tư với số vốn rất lớn theo tiêu chuẩn cảng quốc tế có thể đón tàu trọng tải lớn đến 160.000 tấn.

Theo ông Công, hạ tầng kết nối với cụm cảng Cái Mép – Thị Vải đang được triển khai, chẳng hạn về giao thông đường bộ, tuyến đường Bến Lức – Long Thành và cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu đang được xây dựng để đưa hàng hóa từ khu vực Đồng bằng sông Cửu Long về Cái Mép – Thị Vải nhanh nhất. Đồng thời, Bộ Giao thông Vận tải cũng đang chỉ đạo việc nạo vét sông Đồng Tranh để hàng hóa từ TPHCM đến Cái Mép – Thị Vải và ngược lại bằng đường thủy nội địa được thuận lợi hơn.

Trong tương lai, nếu có thêm nguồn vốn hỗ trợ của Nhật Bản hoặc đối tác nước ngoài thì sẽ đầu tư xây dựng cầu Phước An (vốn khoảng 6.800 tỉ đồng). Ngoài ra, Bộ Giao thông Vận tải đang nghiên cứu xây dựng tuyến đường sắt TP HCM – Vũng Tàu. Tuy nhiên việc tìm vốn xây tuyến đường sắt này rất khó khăn vì tổng vốn đầu tư lớn.

Một giải pháp khác là sẽ không xây thêm cảng trong khu vực để phát triển nguồn hàng cho cảng Cái Mép – Thị Vải.

“Chúng tôi không cấp phép xây dựng mới các bến cảng container khu vực cụm cảng Cái Mép – Thị Vải nữa và sẽ xem xét rất kỹ lưỡng, tính toán hiệu quả cẩn trọng khi cấp phép xây dựng các bến cảng tổng hợp khu vực này”, ông Công cho hay.

Hiện nay để thu hút các tàu vào cảng Cái Mép – Thị Vải thì mức phí, lệ phí đã được giảm rất nhiều. Chẳng hạn các tàu trên 50.000 tấn vào Cái Mép – Thị Vải đóng phí, lệ phí cảng chỉ bằng 40-60% so với các cảng khác.

“Với những giải pháp nói trên, có thể biến cảng Cái Mép – Thị Vải thành cảng trung chuyển hàng hóa của khu vực trong tương lai gần”, ông Công nói thêm.

Tổng lượng hàng hóa qua toàn bộ hệ thống cảng biển cả nước năm 2015 đạt 427 triệu tấn, tăng 14,5% so với năm 2014. Riêng đối  với cụm cảng Cái Mép – Thị Vải nơi có tổng công suất khai thác khoảng 8 triệu TEU nhưng lượng hàng hóa qua cảng này những năm gần đây rất thấp. Năm 2015 lượng hàng containner qua cảng này đạt khoảng 1,3 triệu TEU.

Văn Nam