Trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng toàn cầu suy giảm, nền kinh tế Trung Quốc giảm tốc và chính sách tiền tệ của Mỹ không thực sự chắc chắn thì những những dự đoán gần đây cho kinh tế Đông Nam Á lại quá lạc quan.
Trong số 10 nước ở khu vực, chỉ có Brunei là đang gặp vấn đề, còn lại đều có tăng trưởng. Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) dự đoán tăng trưởng GDP của khu vực Đông Nam Á sẽ tăng từ mức 4,4% năm 2015 lên 4,5% năm nay và 4,8% năm 2017.
Tuy nhiên, liệu dự đoán như vậy có quá lạc quan khi thị trường tài chính toàn cầu đang có nhiều biến động và dòng vốn nước ngoài đang bị rút bớt khỏi Châu Á?
Hai nền kinh tế tăng trưởng mạnh nhất khu vực là Việt Nam và Philippines đều có dân số trẻ và đều có sự lệ thuộc ít nhất tại Đông Nam Á với kinh tế Trung Quốc cũng như phụ thuộc vào xuất khẩu các mặt hàng nguyên nhiên liệu như dầu mỏ.
Trong năm 2015, tăng trưởng kinh tế Việt Nam đạt 6,7% nhờ mảng xuất khẩu. Xếp ngay sau đó là Philippines với sự tăng trưởng vượt bậ của ngành dịch vụ.
Đầu tư mới vào cơ sở hạ tầng tại cả 2 nước trên đều tăng trưởng, nhưng sự tăng trưởng này có thể không còn dễ dàng trong tương lai. Ngành sản xuất của Việt Nam chịu ảnh hưởng bởi tình trạng suy giảm thương mại trên toàn cầu và chính phủ cũng đang phải giải quyết các rắc rối gây ra bởi những doanh nghiệp quốc doanh.
Trong khi đó, ngành dịch vụ của Philippines nổi tiếng với các trung tâm hỗ trợ khách hàng Phương Tây (do trình độ tiếng Anh khá tốt) cũng đang bị ảnh hưởng bởi các ứng dụng trả lời tự động được phát triển ngày càng tinh vi.
Tăng trưởng GDP của các nước (%) và GDP bình quân đầu người (nghìn USD) năm 2015.
Đối với những nền kinh tế khác, sự suy giảm nhu cầu ở Trung Quốc đối với nhiều loại hàng hóa đang khiến Indonesia và Malaysia phải lao đao.
Những mặt hàng như than, dầu cọ và quặng niken chiếm 3/5 kim ngạch xuất khẩu của Indonesia và rõ ràng sự suy giảm nhu cầu các mặt hàng này khiến ngân sách chính phủ bị thất thu.
Trong khi đó, nguồn thu từ thuế doanh nghiệp của Indonesia không thực sự mạnh, qua đó khiến chính quyền Jakarta không có nhiều biện pháp mạnh để có thể thoát khỏi tình trạng giảm tốc tăng trưởng kinh tế.
Mới đây, Indonesia đã tuyên bố giảm thuế thu nhập doanh nghiệp từ 25% xuống 20% nhằm thu hút thêm đầu tư, nhưng rõ ràng biện pháp này cần khoảng thời gian rất dài trước khi thực sự đem lại hiệu quả cũng như tăng nguồn thu ngân sách trở lại.
Khi đắc cử vào năm 2014, Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã cam kết đưa tăng trưởng đất nước quay lại mức 7%, nhưng có vẻ kế hoạch này quá tham vọng khi kinh tế đất nước vẫn còn nhiều bất ổn bất chấp hàng loạt dự án chi tiêu mạnh tay của chính phủ cũng như đầu tư vào cơ sở hạ tầng.
Đồng cảnh ngộ với Indonesia là Malaysia, nước xuất khẩu dầu lớn nhất Châu Á. Việc giá dầu giảm mạnh và tình hình bất ổn chính trị đang khiến đồng Ringgit của nước này lao dốc mạnh. Giá dầu, mặt hàng xuất khẩu chiếm 1/5 kim ngạch của Malaysia hiện đã giảm giá 60% so với mức đỉnh 2 năm trước đó.
Trong khi đó, Thủ tướng Malaysia Najib Razak đang phải vật lộn để trả lời câu hỏi tại sao có hàng trăm triệu USD xuất hiện trong tài khoản ngân hàng cá nhân của mình.
May mắn thay Malaysia vẫn còn mảng xuất khẩu thiết bị điện tử gánh vác được phần nào cho sự suy giảm trong mảng dầu mỏ. Tuy nhiên, với xu thế suy giảm nhu cầu tiêu dùng trên toàn thế giới thì mảng thiết bị điện tử của Malaysia cũng không hoàn toàn giúp đỡ được nước này trong tương lai.
Tăng trưởng GDP của Malaysia được dự đoán bình quân đạt dưới 5% từ nay đến năm 2018, nhưng những ước tính này là không chắc chắn khi tương lai chính trị của Malaysia vẫn còn nhiều bất ổn.
Một nền kinh tế nổi tiếng nữa tại Đông Nam Á là Thái Lan cũng không tránh khỏi có nhiều bất ổn khi tình hình chính trị xã hội gặp nhiều vấn đề.
Năm 2014, tăng trưởng của Thái Lan chưa đến 1% còn tỷ lệ này năm 2015 chỉ đạt 2,8%. Dù nhu cầu tiêu dùng nội địa đã tăng trở lại và các du khách đã quay lại các địa điểm du lịch nổi tiếng nhưng sư bất ổn về chính trị sau khi chính phủ quân đội lên nắm quyền đã khiến các nhà đầu tư trong và ngoài nước chần chờ.
Bên cạnh những yếu tố không chắc chắn, tương lai dài hạn của nền kinh tế Đông Nam Á cũng khiến nhiều chuyên gia lo ngại.
Phía ngân hàng ADB cảnh báo sự suy giảm lực lượng lao động khi tỷ lệ sinh ở Đông Nam Á, đặc biệt là Thái Lan và Singapore đi xuống.
Một vấn đề nữa mà các nền kinh tế Đông Nam Á phải đối mặt là tăng trưởng năng suất đang giảm tốc. Trước đây, hàng chục triệu nông dân nghèo tại các vùng quê đổ lên những khu nhà máy làm việc, qua đó thúc đẩy tăng trưởng năng suất và kinh tế khá nhanh.
Tuy nhiên, để có thể giữ sự tăng trưởng này không dễ khi lực lượng lao động cần được đào tạo thêm kỹ năng để làm các công việc phức tạp hơn, thị trường lao động cần được mở cửa hơn, công nghệ kỹ thuật cần được cải thiện và đặc biệt là cần có sự quan tâm đúng mức của chính phủ các nước.
Đây là một đòi hỏi khá cao, nhưng ngân hàng ADB cho rằng kinh tế Đông Nam Á sẽ không có sự tăng trưởng mạnh mẽ như trước đây nếu không thực sự có tiến bộ này vọt nào.
Theo Trí Thức Trẻ
