Với những cải tổ cơ bản mới đây của Bộ Giao thông vận tải, đồng thời gỡ bỏ các rào cản sở hữu và điều kiện gia nhập thị trường cho nhà đầu tư nước ngoài, ngành logistics VN được dự báo sôi động hơn nữa với làn sóng đầu tư và mua lại (M&A) từ các tập đoàn chuyên ngành nước ngoài.
Sự phát triển về định hướng dịch vụ và chiến lược của các DN trong ngành logistic qua các giai đoạn
Theo báo cáo phân tích ngành Logistics của StoxPlus phát hành tháng 9/2014, ngành logistics VN hiện đạt quy mô 20 tỷ USD và có tốc độ tăng trưởng trên 20%.
Chênh lệch nội – ngoại
Tuy nhiên, các DN trong nước chiếm thị phần nhỏ và chỉ tập trung vào các dịch vụ vận tải và vận hành các tài sản liên quan như cảng và dịch vụ bốc dỡ, thủ tục thông quan. Nguyên nhân chính là do các DN trong nước bị phân tán bởi các yếu tố hạ tầng, quy mô hoạt động nhỏ lẻ….
Ngoài ra, khoảng 85% DN chỉ nằm trong giai đoạn đầu của chuỗi giá trị ngành, tức là chủ yếu hoạt động ở mô hình 1PL và 2PL. Các dịch vụ 4PL (cung cấp dịch vụ logistics thứ tư hay logistics chuỗi phân phối) chưa được phát triển.
Theo giải thích của Hiệp hội Logistics, có hai lý do dẫn đến sự chênh lệch về sức mạnh trên thị trường giữa các tập đoàn ngoại và các DN nội.
Thứ nhất, VN là quốc gia đang trong giai đoạn phát triển và chưa hoàn thiện cơ sở hạ tầng, vì vậy chi phí logistics có giá trị nhỏ (hơn 20 tỷ USD) so với các nước trong khu vực nhưng lại chiếm tỷ trọng lớn trong GDP (20%).
Thứ hai, bản thân nhu cầu sử dụng logistics trong các ngành hàng cũng chưa thực sự phát triển. Hiện nay, cấu phần lớn nhất trong chi phí logistics là chi phí vận tải và chỉ yếu tập trung vào hàng tiêu dùng.
Ngoài ra, việc siết chặt các quy định của Bộ Giao thông Vận Tải đối với vận tải đường bộ trong thời gian vừa qua đã ảnh hưởng trực tiếp đến các đơn vị vận tải trong nước. Mặc dù biện pháp này được đánh giá là cần thiết trong dài hạn.
Vì sao nước ngoài đẩy mạnh M&A ngành logistics?
Sự khác biệt về nhu cầu thị trường của khách trong nước và các khách hàng nước ngoài có thể nói là một trong những nguyên do trực tiếp thúc đẩy làn sóng M&A với các DN logistics VN. Ngày càng có nhiều nhà đầu tư nước ngoài quan tâm đến việc khai thác thị trường nội địa VN, đặc biệt trong lĩnh vực hàng tiêu dùng, do đó hoạt động M&A trong ngành logistics cũng trở nên nhộn nhịp.Để khai thác thị trường nội địa thì rõ ràng phải sử dụng hoặc hợp tác với một doanh nghiệp trong nước một cách hiệu quả và thâm nhập nhanh hơn.
Ông Nguyễn Hữu Hiệu – Tổng Giám đốc Nexus, Cty đã tư vấn một số thương vụ cho các DN VN và Nhật bản cho biết: “Khi đầu tư vào VN, các tập đoàn nước ngoài sẽ có 3 lựa chọn: tự thành lập chi nhánh/ văn phòng đại diện thành lập Cty 100% vốn do họ sở hữu và Đầu tư cổ phần thiểu số hoặc chi phối vào các đơn vị trong nước. Mô hình chi nhánh hoặc văn phòng đại diện có nhiều bất cập và chỉ phục vụ các khách hàng nước ngoài của họ. Trong khi đó, thành lập Cty 100% là cách làm truyền thống và khó có thể phát triển nhanh. Trong khi đó, mua lại một DN trong nước và triển khai hợp tác có thể là bước đi hợp xu thế hiện nay”.
Nhiều yếu tố khác đang hỗ trợ tốt hơn cho xu hướng này. Cụ thể, điều kiện pháp lý đã thông thoáng hơn và đặc biệt các rào cản sở hữu nước ngoài trong ngành giảm đi theo cam kết gia nhập WTO.
Nhìn sâu hơn vào ngành, rõ ràng, các DN trong nước chủ yếu tham gia ở 3 nhóm dịch vụ: (1) dich vụ hỗ trợ kê khai hàng hoá dựa trên các giấy phép xuất khẩu; (2) vận hành và khai thác cảng bốc dỡ hàng hoá và (3) vận tải (đường bộ, biển và sông).
Các dịch vụ giới hạn trên đất liền như vận chuyển giao hàng tận nơi (door-to-door delivery) chưa có nhiều DN lớn mạnh. Mặt khác, trong chuỗi giá trị này, vận hành các hệ thống kho bãi, đặc biệt là kho chuyên dụng như kho lạnh với nhiều tiêu chí kỹ thuật cao cũng chưa được các DN trong nước đầu tư phát triển.
Ông Hiệu cũng cho rằng “Cùng với sự gia tăng của quy mô thương mại giữa VN và Nhật Bản, nhiều tập đoàn Nhật Bản có kế hoạch thâm nhập thị trường nội địa, các tập đoàn này muốn các dịch vụ logistics mang tính gia tăng hơn cho các lô hàng từ Nhật Bản đến khách hàng VN. Trong khi đó, các đối tác VN còn khá phân tán từ khâu vận tải, thủ tục hải quan, quản trị đơn hàng, lưu kho bãi… Thực tế, có một số nhà đầu tư Nhật Bản tìm kiếm đối tác trong lĩnh vực này nhưng gặp nhiều khó khăn!”, ông Hiệu cho biết.
Theo Lê Mỹ (Diễn đàn doanh nghiệp)
