Đã hơn hai năm Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS chính thức được vận hành tại Việt Nam (từ 1-4-2014). Ký ức về những ngày tháng Tư ấy vẫn còn đong đầy trong những người đã sát cánh thực hiện Hệ thống từ những ngày đầu, kinh nghiệm, sự “máu lửa” đó sẽ tiếp tục là nền tảng quan trọng để thực hiện tiến trình hiện đại hóa hải quan với những mục tiêu cao hơn.
Hành trình 1.000 ngày
Để có được ngày thực hiện chính thức VNACCS/VCIS là cả một hành trình gần 1.000 ngày từ lúc đàm phán, đặt những viên gạch đầu tiền cho Dự án đến hàng chục phiên làm việc với hàng trăm cuộc họp lớn nhỏ được tổ chức; từ phân tích yêu cầu đến xây dựng thiết kế với rất nhiều tranh luận để tìm ra tiếng nói chung; từ thiết kế, phát triển, kiểm tra đến xây dựng hàng trăm file CSF làm đầu vào cho hệ thống hoạt động; tổ chức không biết bao nhiêu đợt đào tạo (từ tổng quan, chi tiết đến thực hành trên hệ thống) với hàng nghìn công chức hải quan, hàng chục nghìn doanh nghiệp được tập huấn; rồi đến chạy thử hệ thống với rất nhiều kịch bản được thực hiện.
Đó là những ngày mà dường như ai cũng mang trong mình một sức khỏe tốt hơn để làm việc ngày đêm vì một mục tiêu chung, những ngày chuẩn bị cho “trận đánh lớn” từ 1-4-2014 và kéo dài trong vòng 3 tháng.
Nhớ những ngày “bão lửa”
Những ngày đầu tiên thực hiện, DN cả nước ùn ùn tập trung tại các chi cục Hải quan để cùng tham gia “chiến dịch”. Nhiều khi có những vướng mắc, bất cập và cả những căng thẳng, nhưng trên hết, các DN đã luôn sát cánh cùng với Hải quan để từng bước thay đổi hiện trạng, hướng tới mục tiêu cao nhất là triển khai thành công VNACCS/VCIS.
Những ngày đó, chứng kiến sự “bùng nổ” của mạng xã hội với rất nhiều fanpage, group facebook về lĩnh vực hải quan liên tục được lập ra để chia sẻ, trao đổi những vướng mắc, kinh nghiệm… lúc nào cũng có hàng nghìn lượt người tham gia sôi nổi. Điều này đã tạo nên diễn đàn hiệu quả không chỉ cho CBCC hải quan mà cả cộng đồng DN.
Những ngày mà các thành viên của Ban Quản lý Dự án phải hỗ trợ không biết bao nhiêu DN, công chức hải quan trực tiếp tại mỗi đơn vị triển khai và hàng trăm cuộc điện thoại từ khắp nơi gọi về đến… “bỏng tai”! Đêm đến nhiều người vẫn giật mình thức giấc vì mơ tới VNACCS/VCIS.
Thành công của VNACCS/VCIS đến từ nhiều yếu tố, nhưng không thể không kể đến đóng góp của những CBCC Hải quan, những người bạn đến từ Nhật Bản luôn khát khao bỏng cháy để xây dựng một hệ thống thông quan hiện đại của Hải quan Việt Nam.
Những ngày thực hiện VNACCS/VCIS không chỉ là những ngày đáng tự hào đối với mỗi thành viên tham gia Dự án mà còn là những ngày đáng nhớ vì sẽ hiếm khi nào có được những cơ hội, dù đi lại xa xôi, vất vả nhưng mỗi người đã rất nhiều những trải nghiệm quý giá và có thêm rất nhiều anh em, bạn bè thân quen trong sự nghiệp của mình.
Phủ sóng VNACCS/VCIS
Đến hôm nay, hơn 2 năm đã qua, VNACCS/VCIS đã được phủ sóng trên phạm vi cả nước, với hầu hết DN XNK tham gia. Khoảng 99% tờ khai, kim ngạch XNK đã được thực hiện qua VNACCS/VCIS. Những vướng mắc đã kịp thời được tháo gỡ và Hệ thống đã đi vào vận hành ổn định. Thành quả, lợi ích VNACCS/VCIS mang lại cho cộng đồng DN chính là sự thông thoáng, đơn giản hơn về thủ tục, nhanh chóng hơn về thời gian thông quan, tiết kiệm hơn về chi phí quản lý và làm thủ tục hải quan… Đối với cơ quan Hải quan, Hệ thống cũng đã tạo được sự chuyển biến căn bản trong quá trình thực hiện thủ tục từ thủ công sang tự động hóa, tạo được nền tảng vững chắc để Hải quan Việt Nam tiếp cận những mục tiêu cao hơn trong tiến trình hiện đại hóa hải quan.
Tiếp theo VNACCS/VCIS, đang và sẽ có nhiều dự án khác về công nghệ thông tin với quy mô và phạm vi có thể còn lớn hơn (như Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN), và quan trọng hơn, kinh nghiệm thực hiện VNACCS/VCIS là bài học rất quan trọng để toàn Ngành thực hiện được các dự án đó.
Thời điểm này, thực hiện VNACCS/VCIS là chuyện quá đỗi thường nhật với mỗi DN hay CBCC hải quan, nhưng trong những ngày tháng Tư nhiều kỷ niệm này, nhắc lại những chuyện chưa xa để tri ân về sự đóng góp của không chỉ đội ngũ CBCC ngành Hải quan, của các bạn đồng nghiệp Nhật Bản, mà còn để khắc ghi sự quan tâm, tạo điều kiện của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, của Bộ Tài chính, sự đồng hành của cộng đồng DN trong việc chung tay kiến tạo nên một Hệ thống thông quan tự động hiện đại không chỉ đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa hải quan mà còn góp phần đắc lực thúc đẩy công cuộc hội nhập của đất nước.
Kết nối để vươn xa
Thành công của VNACCS/VCIS vẫn mới chỉ là bước đầu. Lãnh đạo Cục CNTT và Thống kê Hải quan (Tổng cục Hải quan) chia sẻ: Vấn đề đặt ra trong thời gian tới là tích hợp VNACCS/VCIS- hệ thống CNTT cốt lõi với các hệ thống CNTT vệ tinh của Ngành, của DN kinh doanh cảng, logistics…, hệ thống CNTT các bộ, ngành (trong Cơ chế một cửa quốc gia) và cả hệ thống CNTT của các quốc gia trong khu vực (trong Cơ chế một cửa ASEAN), khi đó chúng ta sẽ tạo được một hệ thống CNTT khép kín giúp cho hoạt động của DN XNK được đơn giản, thuận lợi tối đa trong hành trình vươn ra biển lớn.
Để làm được điều đó, công việc đặt ra còn rất nặng nề. Một trong những hành động cụ thể là việc Tổng cục Hải quan với sự hỗ trợ của các chuyên gia Nhật Bản đang tích cực thực hiện Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Tăng cường tính hiệu quả của Hệ thống VNACCS/VCIS”, với 3 mục tiêu quan trọng: Xây dựng phương hướng nhằm nâng cao sử dụng hiệu quả Hệ thống; tăng cường quản lý, nâng cao năng lực công tác kiểm tra sau thông quan; nâng cao năng lực của CBCC Hải quan về quản lý rủi ro…
Huy Hoàng – Nguyễn Quốc
HQ – Online
