Năm 2017, ngành thép Việt Nam tiếp tục gặp nhiều khó khăn do phụ thuộc lớn vào việc nhập khẩu nguyên liệu từ các nước, đặc biệt là Trung Quốc, Hiệp hội Thép Việt Nam dự báo.
Báo cáo mới đây của Tổng cục Hải quan cho biết, cả nước đã chi hơn 7,6 tỷ USD nhập khẩu 17,65 triệu tấn sắt, thép các loại. Trong đó, phôi thép chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ, khoảng hơn 1 triệu tấn, đạt giá trị 320 triệu USD. Ngoài ra, nhập khẩu nhóm sản phẩm từ sắt, thép cũng tăng mạnh đạt 2,8 tỷ USD.
Như vậy, kim ngạch nhập khẩu các nhóm mặt hàng sắt thép đã vượt 10,4 tỷ USD. Với con số này, sắt thép là nhóm nhập khẩu lớn thứ 3 trong cơ cấu hàng hoá nhập khẩu của Việt Nam.
Trong khi ở chiều ngược lại, tính đến 15/12, Việt Nam xuất khẩu được 3,2 triệu tấn thép, trị giá 1,8 tỷ USD. Nhóm sản phẩm từ sắt thép xuất khẩu được 1,88 tỷ USD. Tổng cộng, kim ngạch xuất khẩu sắt thép đạt khoảng 3,7 tỷ USD. Theo đó, cả nước nhập siêu 6,7 tỷ USD trong ngành thép.
 |
| Ngành thép Việt Nam phụ thuộc lớn vào việc nhập khẩu nguyên liệu từ các nước |
Cũng theo báo cáo này, Trung Quốc hiện là nước dẫn đầu về khối lượng xuất khẩu thép vào Việt Nam với gần 10 triệu tấn, tăng 18% so với cùng kỳ. Thứ hai là Nhật Bản với 2,4 triệu tấn, tăng 7%; Hàn Quốc đạt 1,69 triệu tấn, tăng 6,5% so với cùng kỳ.
Con số thống kê tính đến thời điểm hiện tại cũng không quá “sốc” đối với thị trường thép của Việt Nam do năm 2015, Việt Nam cũng đã nhập khẩu gần 19 triệu tấn thép thành phẩm và bán thành phẩm, tăng 3,55 triệu tấn so năm 2014 (tương ứng 23,42%), với tổng kim ngạch nhập khẩu hơn 9 tỷ USD.
Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu của ngành thép trong năm 2015 ước đạt dưới 2 tỷ USD đã đưa nhập siêu của ngành thép đạt hơn 7 tỷ USD. Tính đến thời điểm này, đây là con số nhập siêu kỷ lục, mức cao nhất trong ba năm.
Trước tình trạng nhập khẩu thép năm 2016, Hiệp hội Thép Việt Nam đã đưa ra dự báo, năm 2017, ngành thép Việt Nam tiếp tục gặp nhiều khó khăn do phụ thuộc lớn vào việc nhập khẩu nguyên liệu từ các nước, đặc biệt là Trung Quốc. Một số sản phẩm thép như thép cuộn cán nóng chưa sản xuất được trong nước bắt buộc doanh nghiệp phải nhập khẩu hoàn toàn từ nước ngoài.
Lo ngại về tình trạng nhập siêu đối với mặt hàng sắt, thép cũng được Bộ Công Thương nêu ra tại một báo cáo mới đây, Bộ này cho biết, qua quá trình rà soát Quy hoạch ngành thép cho thấy, đến năm 2020 cả nước sẽ thiếu hụt khoảng 15 triệu tấn thép thô, đến năm 2025, thiếu hụt sẽ vượt mức 20 triệu tấn thép thô. “Nhập siêu ngành thép sẽ ngày càng trầm trọng hơn, tình trạng nhập siêu lớn cho nền kinh tế, ảnh hưởng tới sự ổn định kinh tế vĩ mô của đất nước”, báo cáo của Bộ Công Thương cho hay.
Trước sức ép lớn từ bên ngoài, công cụ phòng vệ thương mại được áp dụng đối với ngành thép. Theo ý kiến của ông Nguyễn Văn Sưa, Phó Chủ tịch Hiệp hội thép, đây là chủ trương của Nhà nước nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
 |
| Ngành thép Việt Nam có nguy cơ thiếu hụt thép thô vào năm 2020 |
Tuy nhiên, một thực tế diễn ra trong thời gian vừa qua, đang có hiện tượng tăng nhập khẩu các mặt hàng thép không chịu thuế tự vệ và giảm nhập khẩu đối với thép chịu thuế tự vệ. Cụ thể, kim ngạch nhập khẩu mặt hàng thép thuộc mã hàng phải áp dụng thuế tự vệ 10 tháng đầu năm 2016 giảm, chỉ bằng 69,87% so với cùng kỳ và bằng 58,22% so với cả năm 2015. Trong khi đó, kim ngạch nhập khẩu mặt hàng thép thuộc mã hàng không chịu thuế tự vệ 10 tháng đầu năm 2016 tăng mạnh bằng 155,91% so với cùng kỳ và bằng 129,93% so với cả năm 2015.
Theo đó, Hiệp hội thép đã có công văn kiến nghị về việc tăng cường rà soát, kiểm tra, quản lý chặt chẽ không để xảy ra hành vi lẩn tránh thuế tự vệ đối với các mặt hàng thép cuộn nhập khẩu.
Trước đó, ngày 7/3/2016, Bộ Công Thương đã ra quyết định áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời đối với mặt hàng phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam với mức thuế tự về lần lượt là 15,4% đối với thép dài và 23,3% đối với phôi thép. Việc áp dụng biện pháp tự vệ được đánh giá đã có tác dụng lên ngành sản xuất thép trong nước nói chung, đặc biệt là ngành sản xuất phôi thép.
Tuy nhiên, việc áp dụng biện pháp tự vệ nêu trên theo nhiều doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu thép trong nước, đang tồn tại hành vi doanh nghiệp nhập khẩu kê khai sang mã HS khác đối với mặt hàng thép cuộn.
Việt Anh
